Vladin dom

Monumentalna zgrada Vladinog doma, poznata i kao zgrada Crnogorskog parlamenta, nakon Prvog svjetskog rata zvala se i Dom slobode. Zgrada je podignuta 1910. godine, po projektu Italijanskog arhitekte Koradinija za potrebe Narodne skupstine i smjestaj drzavnog aparata. U vrijeme kada je Vladin dom nastao bio je najveca gradjevina u tadasnjoj Crnoj Gori. Zgrada se sastoji od visokog prizemlja i sprata. Na vrhu procelja dominira raskosna atika sa skulpturama, reljefnim ukrasima i satom. U enterijeru Vladinog doma posebno se istice svecana sala bogato ukrasena razlicitim dekorativnim elementima u strukturi i brojnim dinastickim grbovima.

U Vladinom domu nalaze se i Umjetnicki muzej Crne Gore i Istorijski muzej Crne Gore.

Umjetnicki muzej prvobitno je bio Umjetnicka galerija. Maticnu galeriju cini 5 zbirki: Zbirka umjetnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti, Zbirka ikona, Zbirka crnogorske likovne umjetnosti, Spomen zbirka Milice Saric – Vukmanovic i Zbirka kopije fresaka.

U prvoj zbirci su uglavnom radovi iz umjetnosti XIX i XX vijeka, a medju njima su i neka od vrednijih radova srpskih i hrvatskih romanticara i pripadnika akademskog realizma: Djure Jaksica, Djordja Krstica, Novaka Radonjica, Stevana Aleksica, Vlaha Bukovca, Urosa Predica, Paje Jovanovica i mnogih drugih. Tu su i djela srpskih te slovenackih impresionista: Milana Milovanovica, Nadezde Petrovic, Ivana Grohara, Matije Jame, Riharda Jakopica. Od djela impesionista zastupljeni su radovi: Jovana Bjelice, Petra Dobrovica, Zore Petrovic, Milana Konjovica. Poetski realizam predstavljen je djelima : Marka Celebonovica, Nedeljka Gvozdenovica, Pedje Milosavljevica, dok se kao obiljezja poratne umjetnosti isticu djela: Alekse Celebonovica, Rudolfa Sobajica, Miodraga Protica. Zbrika Crnogorske likovne kulture pocinje djelima baroknog slikara Tripa Kokolje, a nastavlja se radovima: Anastasa i Spira Bocarica, Mila Vrbice, Ilije Sobajica, Djoka Popovica, Pera Poceka, Koste Milicevica i skulptora Marka Brezanina – umjetnicima koji su ovjekovjecili romanitzam, realizam i impresionizam na prostorima Crne Gore i Jugoslavije.

Doba Sezana, postkubizam, moderni klasicizam, ekspresionizam i poetski realizam zastupljen je kroz radove poznatog crnogorskog umjetnika Mila Milunovica, Petra Lubarde, Mata Djuranovica, Milosa Vuskovica, Mirka Kujacica, Mihaila Vukotica, Jovana Zonjica, Milana Bozovica te skulptora Rista Stijovica. U zbirci poslijeratne kolekcije su ostvarenja slikara i vajara poput: Nikole Djurovica, Sava Vujovica, Velise Lekovica, Gojka Berkuljana, Aleksandra Prijica, Dada Djurica, Urosa Toskovica, Voja Stanica, Djordja Pravilovica, Marka Borozana, Luke Tomanovica, Stevana Luketica.

Kao legat Svetozara Vukmanovica – Tempa, velike crnogorske licnosti iz II svjetskog rata, i njegove supruge, u Umjetnickom muzeju se cuva i spomen zbirka Milice Saric – Vukmanovic, koja sadrzi manju kolekciju poznatih stranih slikara: Renoara, Okasa, Sagala, Salvadora Dalija, Rivera, Renata Gautuzoa, Uzunova.

U zbirci ikona paznju privlace djela Bokokotroske ikonopisane skole i nekoliko ikona strane provenijencije, dok zbirka sa kopijama ikona sadrzi najvrednija ostvarenja fresko slikarstva Crne Gore.

Pored Umjetnickog, u Vladinom domu, smjesten je i Istorijski muzej. Osnovan je 1989. godine. Zbirkama koje se u njemu nalaze obuhvacena je vojna i kulturna proslost Crne Gore. Centralna izlozba ima sest odjeljenja: predslovenski period (od najstarijih vremena do naseljavanja Slovena), period Srednjeg vijeka (od doseljavanja Slovena do kraja XV vijeka), period od XV do XVIII vijeka, vrijeme stvaranja Crnogorske drzave (1796. – 1878). i period Crne Gore u zajednici sa jugoslovenskim narodima (1918. do danas).

Najstariji materijal se cuva u okviru arheolsoke zbirke sa nalazima iz Duklje kao i drugih znacajnih lokaliteta Crne Gore. Posebno se istice jedinstvena kolekcija raznih ratnih trofeja. Interesantno je istaci, da je veliki broj eksponata izlozenih u muzeju dobavljan putem otkupa ili poklona. U Istorijskom muzeju Crne Gore tako je kroz epohe, prikazan istorijski ali i drustveno – ekonomski, kulturni, prosvjetni i privredni zivot Crne Gore.

Vladin dom, turisti poslednjih godina rado posjecuju i da bi vidjeli ikonu Bogorodice Filermose, koja se tu nalazi. To je jedna od najvecih hriscaniskih svetinja koja ima vise religiozno – relikvijskih znacenja. Pripada cudotvornim ikonama i ima veliki umjetnicki i kulturni znacaj. Cudotvorna ikona Bogorodice Filermose je vrhunsko djelo vizantijske umjetnosti, sa bogatom pozlatom. Ikona je izlozena u prostoru koji se zove Plava kapela, zbog neobicne plave boje koja obasjava njenu pozadinu. Na ikoni se nalaze vrijedni dragulji, dijamanti, safiri i rubini. Njenu borduru cini dvostruki red od 270 dijamanata, a u medjuprostoru su trolisti od brilijanata i rubina. Ikoni ipak nedostaje, jedan od smaragda u sredini niske, koji je, prema pretpostavkama, davno ukraden.