Njegosev mauzolej

Nalazi se na 13 kilometru puta Cetinje – Lovecen. Mauzolej je smjesten na planini Lovecen odnosno na koti koja se zove Jezerski vrh, na visini od 1 660 metara. Njegosev mauzolej gradjen je u vremenu od 1969. – 1974. godine, a u njegovu izgradnju utroseno je nekoliko tona kamena. Mermerna gradjevina djelo je svjetski poznatog vajara Ivana Mestrovica i brojnih graditelja, a ovaj, kako se sve cesce naziva - mermerni kolos, postavljen je na mjestu nekadasnje kapele, gdje je Njegos prvobitno bio sahranjen.

Kada se stigne do samog vrha Lovcena, gdje se nalazi monumentalni mauzolej, docekace Vas predivan pogled na Bokokotorski zaliv. Kad je vrijeme lijepo i bez izmaglice, mogu se vidjeti i djelovi Italije, Albanije kao i nekih planina u Srbiji.

U predvorju Njegosevog mauzoleja stoje dvije kamene karijatide: majke i kcerke, teske po 7, 5 tona. U procelju mauzoleja smjestena je grandiozna figura Njegoseva, izradjena od najljepseg i najboljeg kamena teska 28 tona, a nad njom se nalazi suri orao rasirenih krila. Dolje u kripti mauzoleja nalazi se Njegosev grob. Mermerni sarkofag sa posmrtnim ostacima najveceg pjesnika i filozofa Crne Gore XIX vijeka sagradjen je od finog bijelog mermera. Sa zasvodnjene kripte svjetlucaju zlatna zrna. Za ukrasavanje svoda utroseno je 18 kg zlata, koje je rasprseno u 27. 000 zrna, svuda po zidovima kripte. Na nadgrobnoj mermernoj ploci pise „Njegos 1813. – 1851“. Posebno u ljetnjem periodu mauzolej na Lovcenu, dnevno posjeti vise hiljada turista.

Dvorac Kralja Nikole

Izgradnja dvora kralja Nikole I Petrovica, u narodu poznatijeg kao Palac, zapoceta je 1863. godine, tj. odmah po inaugurisanju kralja Nikole za vladara Crne Gore. Njegova izgradnja okoncana je 1867. godine. Najprije, dvor je bio izgradnjen kao jednostavna zgrada pravougaone osnove sa spratom i potkrovljem na cijem je procelju bilo dvokrako nisko stepeniste i balkon ispod njega. Zgrada dvora 1871. godine prosirena je dogradnjom dva krila, a konacni neoklasicisticki izgled dvor je dobio 1910. godine. Tada je proslavljen i jubilej 50 – godisnjice vladavine knjaza Nikole, kada je istovremeno Crna Gora zvanicno proglasena kraljevinom. Dvor je svojim savrseno uradjenim enterijerom prilagodjen i rezidencijalnom i porodicnom zivotu. Odlikuje se prigusenom raskosi, kod koje preovladava ukus savremene umjetnosti odnosno secesije. Podovi na Dvoru uradjeni su u stilu parket mozaika, zidovi su presvuceni svilenim tapetama a tavanice ukrasene raskosnom stukaturom. Dvor ima i luksuzne elemente rasvjete kao i djelove mobilijara.

Od 1926. godine u dvoru je smjesten Drzavni muzej Crne Gore sa prvobitnim izgledom enterijera.

Drzavni muzej osnovan je 1890. godine. Muzej je opljackan za vrijeme Austrougraske okupacije 1916. - 1918. godine, da bi tek obnavljanjem bio otvoren 1926. i smjesten u Dvorcu kralja Nikole. Muzejska zbirka bogata je ostacima kulturno – istorijskih zbirki starih crnogorskih muzeja . Pri obnovi zgrade, najvise se vodilo racuna o rekonstrukciji rezidencije kralja Nikole I, cija je koncepcija zadrzana do danas.

Iako su rekonstruisani prostori koji su sluzili za boravak kralja i njegove porodice, prostori muzeja ispunjeni su autenticnim primjercima namjestaja i brojnim drugim predmetima koji su koristeni u svakodnevnom zivotu kraljevske porodice.

U muzeju se nalaze i zbirke i kolekcije znacajnih umjetnickih slika, etnografska zbirka, zbirka ratnih trofeja (zastava i oruzja), numizmaticka i filatelisticka zbirka, zbirka fortografija te arheoloskih predmeta. U zbirci trofejnih zastava, znacajno je istaci 44 turske zastave, koje za istoriju Crne Gore imaju veliki znacaj. Tu je i kolekcija crnogorskih zastava, medju kojima se na posebnom mjestu cuvaju one iz vaznih bitaka na Grahovu i Vucjem dolu. U zbirci oruzja najznacajniji su primjerci koji su pripadali istaknutim crnogorskim i turskim vojskovodjama. U muzeju se cuva i bogata zbirka arhivskih dokumenata, te rijetke knjige koje se cuvaju u Dvorskoj biblioteci.

Vladin dom

Monumentalna zgrada Vladinog doma, poznata i kao zgrada Crnogorskog parlamenta, nakon Prvog svjetskog rata zvala se i Dom slobode. Zgrada je podignuta 1910. godine, po projektu Italijanskog arhitekte Koradinija za potrebe Narodne skupstine i smjestaj drzavnog aparata. U vrijeme kada je Vladin dom nastao bio je najveca gradjevina u tadasnjoj Crnoj Gori. Zgrada se sastoji od visokog prizemlja i sprata. Na vrhu procelja dominira raskosna atika sa skulpturama, reljefnim ukrasima i satom. U enterijeru Vladinog doma posebno se istice svecana sala bogato ukrasena razlicitim dekorativnim elementima u strukturi i brojnim dinastickim grbovima.

U Vladinom domu nalaze se i Umjetnicki muzej Crne Gore i Istorijski muzej Crne Gore.

Umjetnicki muzej prvobitno je bio Umjetnicka galerija. Maticnu galeriju cini 5 zbirki: Zbirka umjetnosti jugoslovenskih naroda i narodnosti, Zbirka ikona, Zbirka crnogorske likovne umjetnosti, Spomen zbirka Milice Saric – Vukmanovic i Zbirka kopije fresaka.

U prvoj zbirci su uglavnom radovi iz umjetnosti XIX i XX vijeka, a medju njima su i neka od vrednijih radova srpskih i hrvatskih romanticara i pripadnika akademskog realizma: Djure Jaksica, Djordja Krstica, Novaka Radonjica, Stevana Aleksica, Vlaha Bukovca, Urosa Predica, Paje Jovanovica i mnogih drugih. Tu su i djela srpskih te slovenackih impresionista: Milana Milovanovica, Nadezde Petrovic, Ivana Grohara, Matije Jame, Riharda Jakopica. Od djela impesionista zastupljeni su radovi: Jovana Bjelice, Petra Dobrovica, Zore Petrovic, Milana Konjovica. Poetski realizam predstavljen je djelima : Marka Celebonovica, Nedeljka Gvozdenovica, Pedje Milosavljevica, dok se kao obiljezja poratne umjetnosti isticu djela: Alekse Celebonovica, Rudolfa Sobajica, Miodraga Protica. Zbrika Crnogorske likovne kulture pocinje djelima baroknog slikara Tripa Kokolje, a nastavlja se radovima: Anastasa i Spira Bocarica, Mila Vrbice, Ilije Sobajica, Djoka Popovica, Pera Poceka, Koste Milicevica i skulptora Marka Brezanina – umjetnicima koji su ovjekovjecili romanitzam, realizam i impresionizam na prostorima Crne Gore i Jugoslavije.

Doba Sezana, postkubizam, moderni klasicizam, ekspresionizam i poetski realizam zastupljen je kroz radove poznatog crnogorskog umjetnika Mila Milunovica, Petra Lubarde, Mata Djuranovica, Milosa Vuskovica, Mirka Kujacica, Mihaila Vukotica, Jovana Zonjica, Milana Bozovica te skulptora Rista Stijovica. U zbirci poslijeratne kolekcije su ostvarenja slikara i vajara poput: Nikole Djurovica, Sava Vujovica, Velise Lekovica, Gojka Berkuljana, Aleksandra Prijica, Dada Djurica, Urosa Toskovica, Voja Stanica, Djordja Pravilovica, Marka Borozana, Luke Tomanovica, Stevana Luketica.

Kao legat Svetozara Vukmanovica – Tempa, velike crnogorske licnosti iz II svjetskog rata, i njegove supruge, u Umjetnickom muzeju se cuva i spomen zbirka Milice Saric – Vukmanovic, koja sadrzi manju kolekciju poznatih stranih slikara: Renoara, Okasa, Sagala, Salvadora Dalija, Rivera, Renata Gautuzoa, Uzunova.

U zbirci ikona paznju privlace djela Bokokotroske ikonopisane skole i nekoliko ikona strane provenijencije, dok zbirka sa kopijama ikona sadrzi najvrednija ostvarenja fresko slikarstva Crne Gore.

Pored Umjetnickog, u Vladinom domu, smjesten je i Istorijski muzej. Osnovan je 1989. godine. Zbirkama koje se u njemu nalaze obuhvacena je vojna i kulturna proslost Crne Gore. Centralna izlozba ima sest odjeljenja: predslovenski period (od najstarijih vremena do naseljavanja Slovena), period Srednjeg vijeka (od doseljavanja Slovena do kraja XV vijeka), period od XV do XVIII vijeka, vrijeme stvaranja Crnogorske drzave (1796. – 1878). i period Crne Gore u zajednici sa jugoslovenskim narodima (1918. do danas).

Najstariji materijal se cuva u okviru arheolsoke zbirke sa nalazima iz Duklje kao i drugih znacajnih lokaliteta Crne Gore. Posebno se istice jedinstvena kolekcija raznih ratnih trofeja. Interesantno je istaci, da je veliki broj eksponata izlozenih u muzeju dobavljan putem otkupa ili poklona. U Istorijskom muzeju Crne Gore tako je kroz epohe, prikazan istorijski ali i drustveno – ekonomski, kulturni, prosvjetni i privredni zivot Crne Gore.

Vladin dom, turisti poslednjih godina rado posjecuju i da bi vidjeli ikonu Bogorodice Filermose, koja se tu nalazi. To je jedna od najvecih hriscaniskih svetinja koja ima vise religiozno – relikvijskih znacenja. Pripada cudotvornim ikonama i ima veliki umjetnicki i kulturni znacaj. Cudotvorna ikona Bogorodice Filermose je vrhunsko djelo vizantijske umjetnosti, sa bogatom pozlatom. Ikona je izlozena u prostoru koji se zove Plava kapela, zbog neobicne plave boje koja obasjava njenu pozadinu. Na ikoni se nalaze vrijedni dragulji, dijamanti, safiri i rubini. Njenu borduru cini dvostruki red od 270 dijamanata, a u medjuprostoru su trolisti od brilijanata i rubina. Ikoni ipak nedostaje, jedan od smaragda u sredini niske, koji je, prema pretpostavkama, davno ukraden.

Sportski klubovi

Svi klubovi na Cetinju gotovo da u svom nazivu imaju simobol vjecne slobode, odnosno ime „Lovcen“ uz naziv kluba. Takvi su : fudbalski klub „Lovcen“, (godina osnivanja 1913.) koji, osim stadionom raspolaze i sa atletskom stazom za male spotove. Takodje u blizini postoje i 2 teniska terena i streliste za glinene golubove. U sportskom centru nalazi se prostrana dvorana koja raspolaze sa svim neophodnim i pratecim sadrzajima ali i sa adekvatnim ugostiteljsko – turistickim kompleksom.

Kosarkaski klub „Lovcen“, jedan je od starijih (1947.) sportskih klubova na Cetinju. Okuplja mladje clanove, pionire i kadete, koji se takmice na brojnim prvenstvima u zemlji i inostranstvu. Ipak, kada je sport u pitanju, Cetinje je poslednjih godina najpoznatije po Rukometnom klubu „Lovcen“. U tom kolektivu kroz razne sekcije angazovano je 150 clanova. Sportisti i igraci takmicili su se u domacim ali i medjunarodnim kupovima.

Auto – moto drustvo „Lovcen“ osnovano je 1946. Ekipe se takmice u zemlji i inostranstvu. Najcesce se takmicenja organizuju na brdskoj stazi Cetinje – Ivanova korita (Lovcen). Ta trka je zvanicno evidentirana i kod Medjunarodne automobilske federacije (FIA).

Poslednjih godina aktuelan je i dzudo klub „Crnogorac“ iz Cetinja, koji je iako osnovan tek 1994. godine za kratko vrijeme postigao izvanredne rezultate. Njihovih 20- tak clanova do sada je nekoliko puta osvajalo prva mjesta i zlatne medalje na raznim takmicenjima u zemlji i inostranstvu. Klub sada ima 70 clanova.

Da su uslovi za aktivno ili rekreativno bavljenje sportom odlicni ukazuju i druge cinjenice: povoljne cijene hotelskog smjestaja, prijatna cak idealna klima i tihi ambijent. Zbog svega navedenog Cetinje je odlicna destinacija za pripreme spotrskih ekipa kojih ima kako u ljetnjoj sezoni tako i u drugim periodima u godini.

U nastojanju da se obnove stare igre i ukaze na sportske aktivnosti koje promovisu nadmetanje kao dio crnogorske tradicije, u selima i brdima u oklolini Cetinja, posebno u ljetnjem periodu, ponovo su aktuelne sportske dispipline, poput: bacanja kamena s ramena. skoka u dalj, povlacenja konopca, streljastva i drugog. Takve su „Katunske sportske igre“, koje se najcesce organizuju krajem ljeta.

Brdske auto trke

ova manifestacija odrzava se svake godine sredinom jula, a nerijetko se organizuje i tokom proljeca i jeseni. Ipak, najzanimljivije su auto – trke, u kojima ucestvuju izuzetno atraktivni i brzi sportski automobili, koje voze istaknuti crngorski auto i reli trkaci. Naime, najveci doprinos trci, uz sportske i Auto – moto saveze, daje i Auto – moto drustvo „Lovcen“ koje je osnovano jos daleke 1946. godine. Ekipe tog kluba bile su i ostale poznate sirom nekadasnje Jugoslavije pa i Evrope, jer su na raznim takmicenjima u zemlji i inostranstvu osvajale mnoge prehare i medalje (preko 100 pehara). Najpoznatija trka je sampionat za brdsku auto trku na stazi Cetinje – Ivanova korita (Lovcen), duzine 12.200 m sa visinskom razlikom 610 metara. Od 1981. godine ova trka se nalazi i u kalendaru Medjunarodne automobilske federacije – FIA. Znacajno je napomenuti da se sampionat za brdsku auto trku Cetinje – Ivanova korita (Lovcen), jedina boduje po novom sistemu koji je odredjen uvodjenjem zonskog prvenstva Evrope, 1995. godine. Na pomenutom prvenstvu trka je oznacena novim imenom - FIA brdski izazov.

Posebno dok traje jednodnevna ljetnja auto trka, citava staza kojom se trka vozi, te sva dobro pregledna mjesta na dionici puta Cetinje –Ivanova korita prepuna su ljubitelja brze voznje, autmobilskih fanova i drugih posmatraca, koji sa nestrpljenjem cekaju ishod trke, bodreci takmicare. Poseban je uzitak gledati sve te ljude koji su bez obzira na vrucinu i guzve u saobracaju, prevalili kilometre da bi stigli da zauzmu mjesto u debeloj hladovini odakle bi mogli nesmetano da posmatraju i navijaju za svoje favorite, i da uzivaju u atmosferi koju stvaraju sportski automobili koji jure neogranicenim brzinama, praveci spektakl kakav se samo moze zamisliti na evropskim i svjetskim takmicenjima nalik formuli 1 u Italiji, ili takmicenjima u Spaniji.

Osim omladine i starijih zaljubljenika u auto sport, ovaj dogadjaj sa posebnom paznjom izaziva i radost kod djece, koja takodje u velikom broju, i sa velikom radoscu prate desavanja na auto – stazi. Organizatori takmicenja za pobjednike obezbjedjuju pehare i medalje, a najveci uspjeh za vozace trke je plasman u vise klase takmicenja i ucesce na evropskim prvenstvima. Brdske auto trke na relaciji Cetinje – Lovcen, svakog ljeta posmatra nekoliko hiljada gledalaca.

Zetski dom

u Kraljevskom narodnom pozoristu „Zetski dom“, tokom citave godine, odvijaju se razlicite predstave iz produkcije crnogorskih teatara, uglavnom Crnogorskog Narodnog pozorista iz Podgorice, te iz produkcije budvanskog Grada Teatra, Tivatskog kulturnog ljeta, kao i mnogih pozorista iz Srbije te stranih odnosno evropskih pozorisnih grupa. Medjutim, najcesci gosti Kraljevskog pozorista „Zetski dom“ su glumci Fakulteta dramskih umjetnosti sa Cetinja, pa cetinjska i publika iz drugih gradova Crne Gore, najcesce i najradije prati njihove predstave. Osim pozorisnih predstava cesto se u tom teatru izvode i opere, pozorisne arije, organizuju se nastupu jazz i bendova savremene muzike, a cesto se na pozornici „Zetskog doma“ mogu pogledati i savremeni performansi. Postovaoci muzike, cesto sa pozornice „Zetskog doma“ slusaju kompozicije koje izvode simfonijski orkestri, ali i razne koncerte na gitari, klaviru, violoncelu, violini, violi, harmonici i drugim instrumentima.

Iz „Zetskog doma“ povremeno se direktno medijski prenose vaznije kulturne manifestacije, kao sto su: dramske veceri, promocije, pozorisne premijere.

Jedno od najstarijih teatara u Crnoj Gori „Zetski dom“, tokom citave godine stjeciste je poklonika kulture, a i sve vaznije licnosti crngorskog javnog i kulturnog zivota medju vaznijim su gostima Zetskog doma.

Cetinjski bijanale

Bijanale je veoma znacajna likovna manifestacija, kako za Cetinje tako i za Crnu Goru u cjelini. Pokretac tog zaista ambicioznog projekta je princ Nikola Petrovic - Njegos, praunuk crnogorskog kralja Nikole. Pocetak bijenala vezan je za oktobar 1990. godine, kada je u Cetinju po prvi put organizovana medjunarodna smotra likovnih stvaralaca pod nazivom „Cetinjski bijenale“. Ipak, ta prestizna manifestacija imala je i ostvarila pretenzije, te ubrzo prerasta u Medjunarodni bijenale savremene likovne umjetnosti. Prvo svecano otvaranje bilo je je 8. juna 1991. godine. Tada su na Bijenalu predstavljene izlozbe istaknutih jugoslovenskih i evropskih stavaralaca likovne umjetnosti, u oblasti animiranja te drugih vrsta umjetnosti, a posebna novina bili su umjetnicki performansi. Ova prestizna manifestacija sa vec navedenim i dopunjenim sadrzajima odrzava se na Cetinju svake druge godine. Umjetnici, stvaraoci, kriticari i modelatori iz cijelog svijeta okupe se na Cetinju da uzivajuci u ljepotama ovoga grada, predstave svoje radove, a nerijetko i sami organizuju razne slikarske i umjetnicke radionice u kojima nastaju nova djela. Cetinjska te umjetnicka publika na Cetinju, za vrijeme odrzavanja Bijenala je brojna, a svojim aktivnostima i specificnostima, Bijenale ima veoma dobre kritike i odjeke ne samo u crnogorskoj vec i u inostranoj javnosti.

Za vrijeme ove veoma vazne kulturne manifestacije, ovom prestiznom dogadjaju, osim ucesnika, poklonika umjetnosti i brojnih gostiju, prisustvuju i brojni gradjani Cetinja i drugih gradova u Crnoj Gori.